Co oznacza data na butelce whisky? Jak czytać etykiety whisky?

W sklepach dostępnych jest wiele rodzajów whisky. O wyborze konkretnej butelki powinna decydować etykieta. Jej lektura jest kluczem do zrozumienia pochodzenia, charakteru i jakości trunku. Etykieta na butelce whisky powinna zawierać niezbędne informacje, które pomogą ci dokonać świadomego wyboru. Oto kilka wskazówek, jak interpretować informacje zawarte na etykiecie whisky.

Etykieta na butelce zawiera wiele informacji, które mogą pomóc w wyborze i znalezieniu odpowiedniego trunku. Znając jej podstawowe elementy, można świadomie wybrać whisky. To pierwszy krok w podróży po świecie tego szlachetnego trunku, ale pamiętaj, że prawdziwy smak odkryjesz dopiero po otwarciu butelki.

Nazwa i pochodzenie 

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na nazwę whisky oraz kraj i region pochodzenia. Dowiesz się, czy jest to whisky szkocka (Scotch), bourbon z USA, irlandzka, a może whisky z Japonii. Każdy z tych krajów ma swoją specyfikę produkcji, która wpływa na charakterystyczny smak alkoholu. Ważne jest również, aby na etykiecie butelki whisky znajdowała się informacja o wieku trunku, co jest szczególnie istotne w przypadku whisky single malt i blended.

W przypadku szkockiej whisky znajdziemy również nazwę regionu – istnieje pięć kluczowych regionów słynących z produkcji whisky. Są to Highlands, Lowlands, Speyside, Campbeltown i Islay.

Nazwa destylarni to informacja umieszczona w środkowej części etykiety. Na przykład w Szkocji istnieje ponad 100 destylarni – każda z nich oferuje whisky o innym smaku i aromacie. Zazwyczaj podawany jest również rok otwarcia destylarni. W przypadku szkockiej whisky, region (np. Islay, Speyside, Highlands) jest również ważną wskazówką dotyczącą jej smaku.

Szkocka whisky – produkowana w Szkocji zgodnie z obowiązującymi tam przepisami. Destylowana jest ze słodu jęczmiennego (single malt) lub innych zbóż (grain / blended). Leżakuje co najmniej trzy lata w dębowych beczkach. Musi być starzona i butelkowana w Szkocji.

Irlandzka whiskey – whiskey z Irlandii, wytwarzana z mieszanki jęczmienia słodowanego i niesłodowanego. Również leżakuje minimum 3 lata w drewnianych beczkach. Irlandczycy stosują potrójną destylację, dzięki czemu smak trunku jest łagodniejszy. 

Amerykańska whiskey. Inną odmianą jest bourbon wytwarzany z kukurydzy (co najmniej 51%) i innych zbóż. Dojrzewa w nowych, zwęglonych dębowych beczkach.

Znaczenie ma również region, w którym dana whisky została wyprodukowana. W Szkocji najłagodniejsze alkohole powstają w Lowland, owocowe i słodkie w Speyside, złożone i cięższe w Highland, a bogate i ze słoną nutą w mieście Campbeltown. Z kolei torf z regionu Islay nadaje whisky wyraźne nuty jodu.

Rodzaj whisky

Etykieta powinna informować, czy jest to whisky Single Malt, Blended Whisky, Single Grain lub innego rodzaju. Single Malt to whisky produkowana w jednej destylarni z jednego rodzaju słodu (dojrzewająca cały czas w danej destylarni), natomiast Blended Whisky to mieszanka różnych whisky. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze rodzaje whisky:

Whisky słodowa. Jest to whisky słodowa produkowana ze słodowanego ziarna jęczmienia. Powolny proces gwarantuje jej wyrazisty smak i aromat. Jest destylowana wyłącznie ze słodu jęczmiennego, wody i drożdży. W przypadku niektórych single maltów duże znaczenie ma również suszenie słodu w piecach torfowych. Słody są zwykle starzone w dębowych beczkach, które mogły być wcześniej używane do sherry, bourbona lub porto.

Single malt whisky. Jest to whisky słodowa produkowana w konkretnej destylarni i wyłącznie ze słodowanego jęczmienia. Charakteryzuje się wyjątkowym i złożonym smakiem i aromatem.

Whisky zbożowa. Jest to podstawowy składnik popularnej whisky mieszanej. Produkowana jest z mieszanki różnych ziaren – żyta, kukurydzy, pszenicy lub jęczmienia. Jest destylowana w destylatorach kolumnowych, ale ma słabszy aromat i jakość niż whisky słodowa. 

Single cask. Jest to whisky pochodząca tylko z jednej beczki i zazwyczaj z jednego rocznika. Sprzedawana jest jako edycja limitowana. Czasami jest rozcieńczana w celu uzyskania pożądanego profilu smakowego.

Whisky mieszana (blended). Jest to najpopularniejszy rodzaj whisky na świecie, zwykle tańszy i mniej charakterystyczny niż single malt. Tworzona z kilku rodzajów whisky słodowych (malt) i zbożowych (grain). Whisky słodowe stanowią zwykle do około 20-30%. Są to zazwyczaj młode destylaty. Single malt whisky dodaje smaku i charakteru, podczas gdy whisky zbożowa je łagodzi. Blended malt to kompozycja single maltów z różnych destylarni, co pozwala na uzyskanie zróżnicowanych profili smakowych.

Wiek whisky

Oprócz pochodzenia, na etykiecie zazwyczaj widnieje liczba. Wiek wskazuje, ile lat whisky dojrzewała w beczce. Podczas leżakowania zachodzą różne procesy chemiczne, dzięki którym smak i aromat whisky staje się bardziej złożony. 

Jest to jednak wiek najmłodszego składnika whisky. Dotyczy to zarówno whisky single malt, jak i blended. Tak więc, jeśli na etykiecie podany jest wiek, na przykład 12 lat, oznacza to, że najmłodsza whisky dojrzewała w beczce przez tyle lat. Pozostałe mogą być zatem znacznie starsze. 

Warto też dodać, że starsza whisky nie zawsze oznacza lepszą jakość, ale często wskazuje na jej złożony profil. Poza tym, nie ma obowiązku umieszczania informacji o wieku whisky. Jeśli jej brakuje, wiemy jedynie, że dana whisky leżakowała w beczce przez minimum 3 lata. 

Stężenie alkoholu i moc trunku 

Zawartość alkoholu wyrażana jest jako procent objętości (ABV – alcohol by volume). Standardowa moc to 40% ABV. Jest to jeden z warunków uznania trunku za whisky. Jednak niektóre whisky mogą być mocniejsze – istnieją odmiany o mocy 46%, 50% i prawie 60%.

Uwagi dotyczące degustacji

Niektórzy producenci umieszczają na etykiecie opis smaku i aromatu, co pomaga zorientować się, jakie doznania smakowe może przynieść dany trunek. Często na butelce znajduje się również historia destylarni i jej filozofia. 

Informacje o beczkach

Etykieta może również zawierać informacje na temat rodzaju beczek, w których dojrzewała whisky. Czy były to beczki po sherry, bourbonie czy porto? Whisky może być starzona w beczkach po porto, maderze, sherry, calvadosie, rumie, czerwonym winie. Każda z nich nadaje whisky specyficzny smak, aromat i kolor. Na etykiecie może znajdować się również informacja „1-st fill” – oznacza to, że dana beczka została napełniona po raz pierwszy po innym alkoholu. Z kolei „refill cask” to beczka, w której whisky już dojrzewała. 

Dodatkowe informacje na temat etykiety whisky

Niektóre etykiety mogą zawierać dodatkowe informacje – w tym to, czy whisky była filtrowana na zimno (niefiltrowana na zimno) lub czy dodano do niej karmel (bez dodatku barwnika). Whisky bez tych dodatków jest często bardziej ceniona przez koneserów.

„Limited Edition” to limitowane serie, zwykle dostępne tylko w destylarniach, poszukiwane przez kolekcjonerów.

„Non chill filtered” – oznacza to, że whisky nie była filtrowana na zimno przed butelkowaniem. Proces ten stosowany jest w celu usunięcia osadów i pozostałości po procesie fermentacji i destylacji. 

Niefiltrowana whisky po schłodzeniu lub dodaniu lodu może stać się mętna, a na dnie może znajdować się osad, ale nie jest to wada. Filtrowanie odejmuje część smaku i aromatu.

„Karmel” – wiele whisky ma dodany karmel, aby nadać im atrakcyjny kolor. Warto zwrócić na to uwagę. Ciemniejszy kolor przyciąga uwagę, dodaje whisky atrakcyjności w oczach klientów i zazwyczaj decyduje o wyborze konkretnego trunku.Obecnie większość whisky typu blended jest barwiona.Z drugiej strony, whisky single malt bez karmelu można znaleźć na etykiecie z informacją „kolor naturalny”.

„Torf” – termin ten można znaleźć na butelkach whisky torfowych. Torf został użyty podczas suszenia słodu, co dodatkowo wzbogaca go o dymno-torfowy smak i aromat. 

Pojemność:

Jeśli chodzi o butelki whisky, standardem w Europie jest pojemność 700 ml, a w USA 750 ml. Z kolei w Szkocji i Irlandii pojemność podawana jest w centylitrach. Na przykład 50 cl lub 70 cl to odpowiednio 500 ml lub 700 ml, czyli 0,5 litra lub 0,7 litra.

Numery partii i butelek 

Limitowane edycje lub małe partie whisky mogą mieć numery partii i indywidualne numery butelek, aby wskazać ich wyjątkowość.

Wskazówki dotyczące serwowania

Choć nie jest to standardem, niektóre etykiety mogą zawierać sugestie dotyczące najlepszego sposobu serwowania i smakowania whisky.

Etykiety mogą zawierać ważne informacje o trunkach. Jeśli zapoznasz się z różnymi etykietami, wybór trunku nie powinien stanowić problemu – niezależnie od tego, czy szukasz whisky dla siebie, czy na prezent.